Wat is een rootkit?

17 juni 2024

Rootkits zijn een soort kwaadaardige software die is ontworpen om ongeoorloofde toegang tot een computersysteem te verkrijgen en de controle te behouden, terwijl de aanwezigheid ervan voor de gebruiker en beveiligingssoftware wordt verborgen. Vaak gebruikt door cybercriminelen Om gevoelige informatie te stelen, manipuleren rootkits de besturingssysteem om detectie en verwijdering te voorkomen.

wat is rootkit

Wat is een rootkit?

Een rootkit is een vorm van kwaadaardige software waarmee ongeautoriseerde gebruikers controle kunnen krijgen over een computersysteem zonder opgemerkt te worden. Het bereikt dit door zichzelf diep in het besturingssysteem te verankeren, vaak op het hoogste niveau pit niveau, en het aanpassen van systeemfunctionaliteiten om de aanwezigheid ervan te verbergen.

Rootkits kunnen standaard systeemoproepen onderscheppen en wijzigen, waardoor hun kwaadaardige activiteiten onzichtbaar worden voor zowel gebruikers als traditionele beveiligingsmaatregelen. Aanvallers gebruiken ze doorgaans om langdurige toegang tot een gecompromitteerd systeem te behouden, waardoor ze op afstand opdrachten kunnen uitvoeren, gegevens kunnen stelen, gebruikersactiviteiten kunnen monitoren en extra systemen kunnen installeren. malware. De complexiteit en stealth van rootkits maakt het bijzonder lastig om ze te detecteren en te verwijderen. Daarom vormen ze een ernstige bedreiging voor de veiligheid en integriteit van getroffen systemen.

Soorten rootkits

Rootkits kunnen in verschillende typen worden ingedeeld op basis van hun werkwijze en het niveau waarop ze het systeem in gevaar brengen:

  • Rootkits op kernelniveau. Deze rootkits richten zich op de kern van het besturingssysteem, ook wel de kernel genoemd. Door op dit diepe niveau te werken, onderscheppen en wijzigen ze systeemoproepen, waardoor ze uiterst moeilijk te detecteren en te verwijderen zijn. Zij hebben het hoogste niveau van privileges en controle over het systeem.
  • Rootkits in gebruikersmodus. Deze rootkits werken op gebruikersniveau, wat betekent dat ze infecteren toepassingen en processen die worden uitgevoerd met reguliere gebruikersrechten. Hoewel ze gemakkelijker te detecteren en te verwijderen zijn in vergelijking met rootkits op kernelniveau, kunnen ze nog steeds aanzienlijke schade aanrichten door systeemsoftware te onderscheppen. APIs en het aanpassen van applicatiegedrag.
  • Bootkits. Bootkits zijn een subset van rootkits op kernelniveau en richten zich op de laarsje sector of de Master Boot Record (MBR) van de harde schijf. Ze worden geladen voordat het besturingssysteem start, waardoor ze detectie door traditionele antivirussoftware op besturingssysteemniveau kunnen omzeilen. Bootkits kunnen blijven bestaan ​​tijdens het opnieuw opstarten van het systeem en zelfs bij het opnieuw installeren van sommige besturingssystemen.
  • Op geheugen gebaseerde rootkits. Deze rootkits bevinden zich in het RAM-geheugen van het systeem en schrijven geen bestanden naar de harde schijf. Ze zijn ontworpen om te verdwijnen bij het opnieuw opstarten, waardoor ze van voorbijgaande aard zijn, maar moeilijker te detecteren zijn met traditionele, op bestanden gebaseerde antivirusoplossingen.
  • Firmware-rootkits. Deze rootkits infecteren de firmware of hardware componenten zoals de BIOS of netwerkkaarten. Omdat de firmware vóór het besturingssysteem draait, kunnen deze rootkits het systeem op een zeer laag niveau besturen en zijn ze moeilijk te verwijderen, waardoor vaak hardwarevervanging of gespecialiseerde tools nodig zijn.
  • Hypervisor-rootkits (gevirtualiseerde rootkits). Deze rootkits creëren een gevirtualiseerde omgeving en voeren het originele besturingssysteem als gast uit. Door het beheersen van de hypervisor, kunnen ze hardwareoproepen van het gast-besturingssysteem onderscheppen, waardoor hun activiteiten vrijwel onzichtbaar worden voor het besturingssysteem en de meeste beveiligingssoftware.
  • Rootkits voor applicaties. Deze rootkits vervangen standaard binaire bestanden van applicaties door kwaadaardige versies of passen bestaande binaire bestanden aan backdoors. Ze kunnen veelgebruikte applicaties kapen om hun kwaadaardige activiteiten uit te voeren, vaak zonder argwaan te wekken.

Rootkit-voorbeelden

Rootkits zijn er in verschillende vormen en zijn gebruikt bij talloze spraakmakende cyberaanvallen. Hier zijn enkele opmerkelijke voorbeelden van rootkits die aanzienlijke gevolgen hebben gehad voor zowel consumenten- als bedrijfssystemen.

HackerDefender

HackerDefender is een bekende en veelgebruikte Windows-rootkit die systeemoproepen onderschept en bestanden, processen en registervermeldingen verbergt. Het biedt externe toegang tot de aanvaller, waardoor deze het gecompromitteerde systeem kan controleren en kwaadaardige activiteiten kan uitvoeren zonder opgemerkt te worden.

Necurs

Necurs is een geavanceerde rootkit die voornamelijk wordt gebruikt om andere malware te verspreiden, zoals ransomware en bankieren Trojaanse paarden. Het werkt door zichzelf in de kernel in te bedden, waardoor het moeilijk te detecteren en te verwijderen is. Necurs bevat ook functies om antivirussoftware en andere beveiligingsmaatregelen uit te schakelen.

Stuxnet

Stuxnet is een zeer geavanceerde rootkit die zich richt op industriële controlesystemen, met name die welke worden gebruikt in nucleaire installaties in Iran. Het misbruikte meerdere zero-day-kwetsbaarheden om de activiteiten van zijn doelwitten te infiltreren en te manipuleren. De rootkit-component van Stuxnet werd gebruikt om zijn aanwezigheid te verbergen en de voortdurende uitvoering van zijn kwaadaardige lading te garanderen.

Alureon (TDL-4)

Alureon, ook bekend als TDL-4, is een rootkit die is ontworpen om gevoelige informatie te stelen, zoals inloggegevens en financiële gegevens. Het infecteert de master boot record (MBR) van de harde schijf, waardoor deze vóór het besturingssysteem kan worden geladen en detectie door antivirusprogramma's kan omzeilen. Alureon staat bekend om zijn veerkracht en het vermogen om zichzelf bij te werken om verwijdering te voorkomen.

NulToegang

ZeroAccess is een rootkit die een verborgen bestand creëert bestandssysteem op de geïnfecteerde computer, waardoor deze extra malwarecomponenten kan opslaan en uitvoeren. Het wordt vaak gebruikt voor klikfraude, Bitcoin-mining en andere illegale activiteiten. ZeroAccess staat bekend om zijn vermogen om beveiligingssoftware uit te schakelen en zich snel over netwerken te verspreiden.

Sony BMG-rootkit

De Sony BMG-rootkit werd controversieel door Sony op muziek-cd's opgenomen om af te dwingen digitaal rechtenbeheer (DRM). Het installeerde zichzelf op de computers van gebruikers zonder hun medeweten en verborg zijn aanwezigheid om verwijdering te voorkomen. Deze rootkit veroorzaakte aanzienlijke publieke reacties vanwege het invasieve karakter ervan en de beveiligingsproblemen die ermee gepaard gingen.

Hoe werkt een rootkit?

Rootkits werken door zich diep in het besturingssysteem van een computer in te bedden om geprivilegieerde toegang te verkrijgen en te behouden, terwijl ze hun aanwezigheid verbergen voor gebruikers en beveiligingssoftware. Hier is een stapsgewijs overzicht van hoe een rootkit werkt:

  1. Toegang krijgen. Aanvallers moeten eerst toegang krijgen tot het doelsysteem. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, zoals het misbruiken van kwetsbaarheden, phishing-aanvallen, of gebruik maken van andere malware om de rootkit af te leveren.
  2. Privilege escalatie. Eenmaal op het systeem escaleert de rootkit zijn rechten om administratieve of toegang op rootniveau. Hierdoor kan het wijzigingen aanbrengen in kritieke systeemcomponenten en detectie omzeilen.
  3. Zichzelf inbedden. De rootkit installeert zichzelf door code in te sluiten in de kerncomponenten van het besturingssysteem, zoals de kernel, stuurprogramma's of firmware. Dankzij deze diepe integratie kan het systeemfuncties onderscheppen en manipuleren.
  4. Zijn aanwezigheid verbergen. Rootkits wijzigen het systeemgedrag om hun aanwezigheid te verbergen. Ze onderscheppen systeemoproepen, verbergen bestanden, processen, registervermeldingen en netwerkverbindingen, waardoor ze onzichtbaar worden voor standaard monitoringtools en antivirussoftware.
  5. Controle behouden. De rootkit creëert een achterdeur waardoor de aanvaller de controle over het systeem kan behouden. Deze achterdeur kan worden gebruikt om opdrachten uit te voeren, gegevens te stelen of extra malware te installeren.
  6. Ontwijkingstechnieken. Om detectie te voorkomen, gebruiken rootkits verschillende ontwijkingstechnieken. Deze omvatten het uitschakelen van beveiligingssoftware, het gebruik van encryptie om communicatie te verbergen en het gebruik van technieken als polymorfisme en codeverduistering om het uiterlijk ervan te veranderen.
  7. Continu gebruik. Rootkits zijn ontworpen om gedurende langere perioden actief te blijven. Ze voeren voortdurend kwaadaardige activiteiten uit, zoals gegevensdiefstal, spionage of het lanceren van aanvallen, terwijl ze verborgen blijven voor de gebruiker en de beveiligingsmaatregelen.

Hoe herken je een rootkit?

Het detecteren van een rootkit kan een uitdaging zijn vanwege de mogelijkheid om zich in het besturingssysteem te verbergen. Er zijn echter verschillende methoden en hulpmiddelen die helpen bij het identificeren van de aanwezigheid van een rootkit:

  • Gedragsanalyse. Het monitoren van ongewoon systeemgedrag kan aanwijzingen geven voor een rootkitinfectie. Ongebruikelijk gedrag omvat onverwachte systeemvertragingen, frequente crashes of ongebruikelijke netwerkactiviteit.
  • Op handtekeningen gebaseerde detectie. Antivirus- en antimalwareprogramma's gebruiken handtekeningen databanken om bekende rootkits te identificeren. Door deze programma's regelmatig bij te werken, kunnen eerder geïdentificeerde rootkits worden opgespoord.
  • Heuristische analyse. Heuristische analyse omvat het scannen op verdacht gedrag of afwijkingen in systeemprocessen, bestanden en registervermeldingen die afwijken van normale patronen.
  • Integriteitscontrole. Tools zoals Tripwire worden gebruikt om de huidige status van systeembestanden en configuraties te vergelijken met een bekende goede basislijn. Ongeautoriseerde wijzigingen kunnen wijzen op de aanwezigheid van een rootkit.
  • Analyse van geheugendumps. Het analyseren van een geheugendump helpt bij het identificeren van rootkits die zich in het systeemgeheugen bevinden. Tools zoals Volatility voeren geheugenforensisch onderzoek uit om verborgen processen en modules bloot te leggen.
  • Scannen tijdens het opstarten. Door scans uit te voeren tijdens het opstarten van het systeem kunnen rootkits worden gedetecteerd die zich tijdens normaal gebruik verbergen. Er kunnen tools zoals Windows Defender Offline of andere opstartbare antivirusprogramma's worden gebruikt.
  • Hulpprogramma's voor het detecteren van rootkits. Gespecialiseerde rootkit-detectietools zoals GMER, RootkitRevealer en chkrootkit (voor Linux) zijn ontworpen om verborgen rootkits te identificeren door het systeemgeheugen, bestanden en registervermeldingen te scannen.
  • Verificatie van kernelmodule. On UNIX-achtige systemen kunnen opdrachten als lsmod geladen kernelmodules weergeven. Eventuele onbekende of verdachte modules moeten verder worden onderzocht.
  • Bestandssysteemanalyse. Tools die het bestandssysteem op een laag niveau analyseren, kunnen verborgen bestanden en mappen detecteren. Technieken zoals cross-view vergelijking, waarbij verschillende methoden worden gebruikt om bestanden op te sommen en discrepanties op te merken, kunnen effectief zijn.
  • Monitoring van netwerkverkeer. Netwerkverkeer monitoren op ongebruikelijke patronen of verbindingen met bekende kwaadwillenden IP adressen helpen bij het identificeren van rootkit-gerelateerde activiteiten. Tools zoals Wireshark zijn hiervoor handig.

Is het moeilijk om een ​​rootkit te detecteren?

Het detecteren van een rootkit is notoir moeilijk vanwege verschillende factoren:

  • Stealth-mechanismen. Rootkits zijn ontworpen om hun aanwezigheid te verbergen door systeemaanroepen en API's te onderscheppen en aan te passen, waardoor het moeilijk wordt voor standaard beveiligingstools om ze te detecteren. Ze kunnen bestanden, processen en registervermeldingen verbergen, waardoor hun activiteiten onzichtbaar worden voor de gebruiker en de meeste antivirusprogramma's.
  • Diepe integratie. Rootkits nestelen zich vaak diep in het besturingssysteem, zoals in de kernel of firmware. Deze diepe integratie stelt hen in staat kernsysteemfuncties te manipuleren en detectie door de meeste conventionele scantechnieken te omzeilen.
  • Ontwijkingstechnieken. Rootkits gebruiken verschillende ontwijkingstechnieken om detectie te voorkomen. Deze omvatten polymorfisme (het veranderen van hun code om detectie van handtekeningen te voorkomen), encryptie (hun communicatie verbergen) en het uitschakelen van beveiligingssoftware. Ze kunnen ook rootkit-specifieke tactieken gebruiken, zoals verbergen in het master boot record (MBR) of het gebruik van directe kernelobjectmanipulatie (DKOM).
  • Gebrek aan symptomen. Rootkits kunnen geruisloos werken zonder merkbare symptomen te veroorzaken, waardoor het voor gebruikers moeilijk wordt om te merken dat hun systeem is aangetast. Wanneer er symptomen optreden, zijn deze vaak subtiel en kunnen worden aangezien voor normale systeemproblemen.
  • Geavanceerde mogelijkheden. Veel rootkits worden geleverd met geavanceerde mogelijkheden waarmee ze beveiligingssoftware kunnen uitschakelen of omzeilen, waardoor detectie nog uitdagender wordt. Ze kunnen zichzelf ook updaten om nieuwe beveiligingsmaatregelen tegen te gaan.
  • Verschillen in de weergave. Rootkits kunnen discrepanties veroorzaken tussen wat door standaardsysteemtools wordt gerapporteerd en de werkelijke status van het systeem. Ze kunnen bijvoorbeeld processen verbergen voor taakbeheerders of bestanden voor bestandsverkenners, wat leidt tot een inconsistent beeld van de systeemstatus.
  • Behoefte aan gespecialiseerd gereedschap. Voor het detecteren van rootkits zijn vaak gespecialiseerde tools en technieken nodig die verder gaan dan standaard antivirussoftware. Tools zoals GMER, RootkitRevealer en geheugenforensische tools kunnen helpen, maar vereisen geavanceerde kennis om effectief te kunnen gebruiken.

Hoe rootkits voorkomen?

Het voorkomen van rootkits vereist een combinatie van goede beveiligingspraktijken, het gebruik van betrouwbare beveiligingssoftware en het handhaven van een waakzame benadering van systeembeheer. Hier zijn enkele belangrijke strategieën:

  • Houd software up-to-date. Werk uw besturingssysteem, applicaties en beveiligingssoftware regelmatig bij om kwetsbaarheden te verhelpen die door rootkits kunnen worden uitgebuit. Schakel waar mogelijk automatische updates in.
  • Gebruik antivirus- en antimalwaresoftware. Installeer gerenommeerde antivirus- en antimalwareprogramma's met rootkit-detectiemogelijkheden. Zorg ervoor dat ze regelmatig worden bijgewerkt om nieuwe bedreigingen te herkennen en ertegen te beschermen.
  • Schakel veilig opstarten in. Schakel Secure Boot in op uw computer BIOS or UEFI instellingen. Secure Boot zorgt ervoor dat alleen vertrouwde software wordt geladen tijdens het opstartproces, waardoor wordt voorkomen dat rootkits worden geladen bij het opstarten.
  • Beperk beheerdersrechten. Werk volgens het principe van de minste privileges. Gebruik beheerdersaccounts alleen wanneer dat nodig is en beperk het gebruik van root- of beheerderstoegang om het risico te verkleinen dat een rootkit volledige controle over het systeem verkrijgt.
  • Oefen veilig browsen en e-mailgewoonten. Vermijd het klikken op verdachte links en het downloaden van bijlagen van onbekende bronnen. Wees voorzichtig met e-mailbijlagen en links, vooral die van ongevraagde berichten.
  • Gebruik een firewall. Schakel een in en configureer deze correct firewall om inkomend en uitgaand netwerkverkeer te monitoren. Firewalls kunnen ongeautoriseerde toegang helpen voorkomen en potentieel kwaadaardige verbindingen blokkeren.
  • Normaal backups. Voer regelmatig uit backups van belangrijke gegevens- en systeemconfiguraties. In het geval van een rootkit-infectie, met recente backups zorgt voor eenvoudiger herstel en systeemherstel.
  • Schakel autorun en autoplay uit. Schakel autorun- en autoplay-functies uit op verwisselbare media om de automatische uitvoering van mogelijk schadelijke software te voorkomen wanneer externe schijven of apparaten zijn aangesloten.
  • Pas netwerkbeveiligingsmaatregelen toe. Implementeer netwerkbeveiligingsmaatregelen zoals inbraakdetectiesystemen (IDS), inbraakpreventiesystemen (IPS) en regelmatige monitoring van het netwerkverkeer om ongebruikelijke activiteiten te detecteren die op een rootkitinfectie kunnen duiden.
  • Gebruikers opleiden. Informeer gebruikers over de gevaren van rootkits en best practices voor het vermijden van malware. Bewustmakingstraining helpt voorkomen social engineering aanvallen die vaak leiden tot rootkitinfecties.
  • Maak gebruik van eindpuntdetectie en respons (EDR). Overweeg het gebruik van EDR-oplossingen die geavanceerde detectie- en responsmogelijkheden voor bedreigingen bieden. EDR-tools kunnen helpen rootkitinfecties effectiever te identificeren en erop te reageren.

Hoe rootkits verwijderen?

Het verwijderen van rootkits is complex vanwege hun vermogen om diep te integreren met het besturingssysteem en hun aanwezigheid te verbergen. Hier zijn stappen en methoden om rootkits effectief te verwijderen:

  • Gebruik gespecialiseerde tools voor het verwijderen van rootkits. Er zijn verschillende tools die specifiek zijn ontworpen om rootkits te detecteren en te verwijderen. Enkele van de meest populaire zijn GMER, een tool die verborgen processen, services en bestanden detecteert en verwijdert, en Malwarebytes Anti-Rootkit, een uitgebreid hulpmiddel voor het detecteren en elimineren van rootkits.
  • Scannen tijdens het opstarten. Het uitvoeren van scans tijdens het opstartproces van het systeem is effectief omdat rootkits zich vaak verbergen tijdens normaal gebruik. Gebruik tools zoals Windows Defender Offline of opstartbare antivirusoplossingen om deze scans uit te voeren.
  • Veilige modus. Opstarten in de Veilige modus kan voorkomen dat veel rootkits worden geladen, waardoor ze gemakkelijker te detecteren en te verwijderen zijn. Eenmaal in de Veilige modus voert u uw antivirus- en anti-rootkit-tools uit.
  • Systeemherstel. Als u een recente rootkitinfectie vermoedt, kunt u uw systeem herstellen naar een eerdere staat voordat de infectie plaatsvond. Wees echter voorzichtig, aangezien sommige rootkits herstelpunten kunnen infecteren.
  • Handmatige verwijdering. Handmatige verwijdering is riskant en mag alleen worden geprobeerd door ervaren gebruikers of professionals. Dit proces omvat het identificeren en verwijderen van rootkit-bestanden en het opschonen van registervermeldingen. Tools zoals Process Explorer identificeren verdachte processen.
  • Installeer het besturingssysteem opnieuw. In gevallen waarin de rootkit diep verankerd is en niet kan worden verwijderd, kan het opnieuw installeren van het besturingssysteem de meest effectieve oplossing zijn. Zorg ervoor dat u een back-up maakt van belangrijke gegevens voordat u doorgaat en voer een schone installatie uit om te voorkomen dat u de rootkit opnieuw introduceert.
  • Firmware- en BIOS-scans. Sommige geavanceerde rootkits kunnen firmware en BIOS infecteren. Gebruik door de fabrikant geleverde tools om het BIOS of de firmware te scannen en bij te werken om dit soort rootkits te verwijderen.
  • Netwerkisolatie. Isoleer het geïnfecteerde systeem van het netwerk om te voorkomen dat de rootkit communiceert met zijn command-and-control server of zich verspreiden naar andere systemen.
  • Professionele hulp. In geval van ernstige infecties kunt u overwegen professionele hulp in te roepen internetveiligheid experts die over de tools en expertise beschikken om rootkits effectief te verwijderen.
  • Acties na verwijdering. Voer na het verwijderen van een rootkit een grondige scan uit met bijgewerkte beveiligingshulpmiddelen om er zeker van te zijn dat er geen restanten achterblijven. Wijzig alle wachtwoorden, werk het beveiligingsbeleid bij en controleer het systeem op ongebruikelijke activiteiten om herinfectie te voorkomen.

Anastasia
Spasojević
Anastazija is een ervaren contentschrijver met kennis en passie voor cloud computergebruik, informatietechnologie en onlinebeveiliging. Bij phoenixNAP, richt ze zich op het beantwoorden van brandende vragen over het waarborgen van de robuustheid en veiligheid van gegevens voor alle deelnemers aan het digitale landschap.